Metallurgiyada raqamli inqilob: O'zbekiston Sanoat 4.0 yo'lida

Zamonaviy texnologiyalar mamlakatning asosiy iqtisodiy sohalaridan birini qanday o'zgartirmoqda

O'zbekiston metallurgiya sanoati keng ko'lamli o'zgarishlar ostonasida turibdi. Sanoat 4.0 texnologiyalarini joriy etish ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, mahsulot sifatini yaxshilash va mamlakatning jahon metall bozorida o'z o'rnini mustahkamlash uchun yangi imkoniyatlar ochmoqda.

An'anaviy usullardan raqamli innovatsiyalarga

O'zbekistonning boy tarix va an'analarga ega bo'lgan metallurgiya sektori bugun zamonaviy jahon standartlariga muvofiq bo'lishga intilgan holda faol modernizatsiya qilinmoqda. Bu o'zgarishlarning asosiy harakatlantiruvchi kuchi Sanoat 4.0 texnologiyalarini joriy etish bo'lmoqda.

"Sanoat 4.0 - bu samarali va ta'sirchan ishlab chiqarish jarayonini yaratish uchun texnologiyalar, robototexnika, sun'iy intellekt va avtomatlashtirish birlashtiriladigan yangi ishlab chiqarish davridir", - deb ta'kidlashmoqda soha ekspertlari.

O'zbekiston metallurgiyasining raqamli transformatsiyasining asosiy yo'nalishlari qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:

1. Sanoat Internetining narsalari (IIoT)
2. Katta ma'lumotlar va tahlil
3. Bulutli texnologiyalar
4. Avtonom robotlar
5. Qo'shimcha ishlab chiqarish
6. Raqamli modellashtirish

Soha yetakchilari: innovatsiyalarga yo'l

Olmaliq kon-metallurgiya kombinati (OKMK), sohaning eng yirik korxonasi, o'z ishlab chiqarish jarayonlariga Sanoat 4.0 elementlarini faol joriy etmoqda. Maqsadli rejalarga ko'ra, 2028 yilga kelib kombinat yillik katod mis ishlab chiqarishni 400 ming tonnagacha, oltin ishlab chiqarishni 50 tonnagacha va kumush ishlab chiqarishni 270 tonnagacha oshirishni rejalashtirmoqda.

Bu maqsadlarga erishish uchun OKMK quyidagilarni faol joriy etmoqda:

• Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari
• Uskunalarga xizmat ko'rsatish uchun prognozli tahlil texnologiyalari
• Konlarning 3D-modellashtirish va ishlab chiqarish liniyalarining raqamli egizaklari
• Geologik qidiruv ishlarini o'tkazish uchun uchuvchisiz texnika

Raqamli transformatsiyaning muammolari va istiqbollari

Aniq afzalliklarga qaramay, O'zbekiston metallurgiya sektorida Sanoat 4.0 texnologiyalarini joriy etish bir qator muammolarga duch kelmoqda:

1. Ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish uchun sezilarli investitsiyalar zarurligi
2. Yangi texnologiyalar bilan ishlashga qodir malakali kadrlar yetishmovchiligi
3. Raqamli boshqaruv tizimlariga o'tishda kiberhavfsizlik masalalari
4. Qonunchilik bazasini raqamli iqtisodiyotning yangi realiyalariga moslash zarurati

Bu muammolarni yengib o'tish uchun O'zbekistonda davlat yordami choralari kompleksi amalga oshirilmoqda. "Eng muhim hujjatlar qatorida davlat rahbarining 2020-yil 17-martdagi "Toshkent shahrida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish choralari to'g'risida"gi qarorini ta'kidlash mumkin. Qaror bilan tasdiqlangan Konsepsiya va "Raqamli Toshkent" kompleks dasturi O'zbekiston poytaxtining kompleks raqamli rivojlanishiga yo'naltirilgan", - deyiladi "Sanoat 4.0 da ilmiy tadqiqotlar va innovatsiyalar" ilmiy-texnik konferensiyasi materiallarida.

Raqamli metallurgiya uchun kadrlar tayyorlash

Sohaning raqamli transformatsiyasi sharoitida ishlashga qodir mutaxassislar tayyorlashga alohida e'tibor qaratilmoqda. Navoiy davlat kon-texnologiya universiteti va Toshkent davlat texnika universiteti kabi mamlakatning yetakchi oliy o'quv yurtlari o'z o'quv dasturlarini Sanoat 4.0 talablariga moslashtirishmoqda.

"Bo'sh ish o'rinlariga qabul Navoiy davlat kon-texnologiya universiteti va Toshkent davlat texnika universiteti bitiruvchilari orasidan amalga oshiriladi. O'tgan yili 40 nafar oliy o'quv yurti bitiruvchisi yosh mutaxassis sifatida ishga keldi", - deydi sohaning yetakchi korxonalaridan birining rahbariyati.

Xulosa: global raqobatbardoshlik yo'lida

O'zbekiston metallurgiya sektorida Sanoat 4.0 texnologiyalarini joriy etish - bu shunchaki ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish emas, balki butun sohaning kompleks transformatsiyasidir. Raqamlashtirish samaradorlikni oshirish, xarajatlarni kamaytirish, mahsulot sifatini yaxshilash va, oxir-oqibat, o'zbek metallurgiyasining jahon bozoridagi o'rnini mustahkamlash imkonini beradi.

Bu rejalarni muvaffaqiyatli amalga oshirish davlat, biznes va ilmiy hamjamiyatning kelishilgan harakatlarini talab qiladi. Biroq, bu ishning natijalari nafaqat metallurgiya, balki butun O'zbekiston iqtisodiyoti rivojlanishi uchun kuchli turtki bo'lishi, to'rtinchi sanoat inqilobi davrida yangi imkoniyatlar ochishi mumkin.